NÓI TRẠNG VĨNH HOÀNG

     Chuyện trạng Vĩnh Hoàng - Nét độc đáo dân gian của một vùng quê thuộc huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị. Huyện Vĩnh Linh trong kháng chiến chống Pháp, từ năm 1954 trở thành vùng khu phi quân sự theo hiệp định Giơ-ne-vơ, có dòng sông Bến Hải và cầu Hiền Lương đã mãi mãi đi vào sử sách. Trong kháng chiến chống Mỹ, Vĩnh Linh là mảnh đất lũy thép anh hùng. Vĩnh Linh ngày nay là vùng đất phong phú có cả rừng núi, trung du, đồng bằng và vùng biển với những bãi biển nổi tiếng như Cửa Tùng, Vĩnh Thạch...Vùng đồng bằng Vĩnh Linh lại có cả một vùng đất đỏ bazan thuận lợi cho việc canh tác các loại cây công nghiệp như hồ tiêu, cao su, cây rau màu các loại. Xã Vĩnh Hoàng đã có trên 300 năm và 3 làng Huỳnh Công là nơi xuất xứ của chuyện trạng nên gọi chung là chuyện trạng Vĩnh Hoàng.

     Có lẽ thiên nhiên đã tạo nên cuộc sống khoáng đạt cho con người nơi đây nên đã từ lâu ở Vĩnh Linh dân gian lưu truyền chuyện trạng Vĩnh Hoàng. Chuyện trạng là nói trạng lên, nhân cách hóa lên, phóng đại lên từ một sự việc, sự vật có thật. Nếu chép ra thành sách để đọc thì không hay nhưng người dân nơi đây với ngữ điệu riêng, âm điệu đặc biệt kết hợp với cách phát âm riêng nên trở thành chuyện trạng và những mẫu chuyện ngắn này đã trở thành một đặc sản ngôn ngữ dân gian lưu truyền cho đến ngày nay. Tương tự như các loại hình văn nghệ dân gian khác, chuyện trạng mang tính hài hước na ná gần như một chuyện tiếu lâm nhưng không có nút thắt cao trào gây cười như chuyện tiếu lâm mà chỉ để nói trạng với nhau hàng ngày. Khi tiếp xúc với người dân vùng này hầu như ai cũng rất thích cách nói chuyện khoáng đạt của họ, chưa hiểu thì nghi ngờ họ nói khoác (bốc phét) nhưng hiểu ra mới thấy chất trào lộng ở từng câu chuyện. Tôi xin sưu tầm một số chuyện trạng Vĩnh Hoàng, phần lớn là của tác giả Hữu Chư chép ra đây để đọc giả hiểu thêm về nét văn hóa dân gian độc đáo của một vùng quê thuộc huyện Vĩnh Linh. tỉnh Quảng Trị.

         I- BẮT NHẦM CỌP THAY BÒ KÉO CÀY:

     Một lão nông làng Huỳnh Công say sưa kể chuyện:
     Sớm ni trời chưa sáng vội vội vàng vàng mắt dắm mắt mở ra chuồng đắc bò đi cày, ra ngoài roọng mới cày được mấy đàng đầu tiên thấy lạ: Răng hôm ni cặp bò đi mau rữ, mới cải vô là hắn chạy băng băng, kéo cày đi mau mà lại đi lung tung xiêu xiêu vẹo vẹo chớ không thẳng hàng thẳng lối chi cả như mọi ngày mần tui cứ vụt roi đập vô lưng hắn liên tục với hét khô cả cổ họng quát nạt cặp bò. Bò cày mau nên mới sớm mơi ra là cày xong mẫu roọng, tui mới mở cặp bò cho hắn nghỉ ngơi ăn cỏ uống nác thì uơ làng ơi, một bên đực bò vàng to dích làng Huỳnh Công của tui là một ông Coọc to đùng vằn vằn vện vện đứng thở vì kéo cày quá doọc. Mới chộ rứa là tui sợ hết hồn hết vía nhưng cũng sè sẹ tháo ách cày rồi ra roi quất cho ông Coọc mấy roi cày quắn đít. Coọc được tháo ách cày lại bị roi đau quá nên cong đuôi co giò chạy biến vô rú không dám ngoảnh lại.
    Thì ra túi hôm qua Coọc về chui vô chuồng bò tính cọng đực bò to dích làng Huỳnh Công của tui vô rừng ăn thịt nhưng chưa cọng được bò thì đã bị tui cải vô ách cày bắt cày ruộng.
     Chuyện tui kể thiệt một trăm phần trăm, ai tin thì tin không tin thì thôi...Khơ..khơ...khơ...     

      II-  ĐÀO ĐỊA ĐẠO XUYÊN CẢ QUẢ ĐẤT
     Thời chiến tranh chống Mỹ, khu vực Vĩnh Linh có chủ trương đào địa đạo để quân và dân sống bám trụ vừa sản xuất vừa chiến đấu. Một bữa, Khu đội (đơn vị quân sự tương đương huyện đội) triệu tập các xã lên báo cáo tình hình tiến độ đào địa đạo của từng xã để có kế hoạch đôn đốc khẩn trương hơn. Xã Vĩnh...báo cáo đã đào được 200 trăm mét, xã Vĩnh...đào hơn xã kia được mấy chục mét. Đến lượt xã Vĩnh Hoàng(tạm gọi) cán bộ xã không báo cáo được mấy mét mà kể chuyện:
     Xã tui nỏ biết đào được mấy nhưng tinh thần dân quân xã viên quá hăng, đào ngày đào đêm, đào cả tháng. Túi hôm qua đào cả đêm không nghỉ đến sáng thì chộ troạng ra một vạt đất cửa hầm ngó lên chộ cả trời mây. Mấy eng tam mới bàn mệt quá lên mặt đất ngồi nghỉ chút đã cho đỡ mệt. Mới leo lên mặt đất thì gặp luôn mấy người da đen da trắng cao to râu ria xồm xoàm giống mấy thằng phi công Mỹ bị cháy máy bay nhảy dù hôm trước dưới đôồng, tiếng nói xì xồ xì xà lạ lắm. Mấy eng tam bắt tay cười với họ mà không biết nói răng. Một eng trong tốp đào địa đạo lấy gói thuốc xeng quấn hút rồi chìa ra mời mấy hắn và nói: "Bầy choa ở Việt Nam đào địa đạo mà gặp tụi bây, mời hút một điếu thuốc xeng cho thơm râu nì...". Mấy người lạ nghe có từ Việt Nam không hiểu gì cũng à ồ chỉ vào ngực: Cu- Ba...Phi- đen...
Rứa mà bầy tui cũng đoán ra.
     Chu choa! Té ra xã tui đào địa đạo hăng máu quá nên đào lủng xuyên cả quả đất, qua đến cả nước Cu-Ba lặng...
     Nghe xong báo cáo cán bộ Khu đội và các xã bạn đều cười nghiêng ngã và biết thành tích đào địa đạo của xã họ không bằng dân quân xã Vĩnh Hoàng.    

 III- BẮT...BỌP...QUẢ DƯA HẤU KHỔNG LỒ
     Bữa nớ trời đổ cơn giông nên khí trời rất mát mẻ, ngoài đôộng dưa lại vắng bóng người  nên lúc này lũ quạ thường rủ nhau bay vô từng đàn để tìm ăn dưa hấu chín. Tui nóng rọt quá liền vác cuốc ra đôộng dưa coi thử. Ra đến nơi tui chộ bốn bề vắng hoe vắng hoắt chẳng thấy bóng dáng con quạ mô cả. Tui mầng thầm trong bụng là lũ quạ không đến phá phách chi.

     Tui đi queng trạng dưa thì thấy hơi lạ: Có một quả dưa to tui mới chặt mấy tạ lá phủ cho hắn bây chừ lá bay hết nằm chình ình như đực trâu giữa trạng, lại có một lỗ đỏ toéc hoéc thập thò mấy cái đuôi quạ. Tui bò lại gần thì đúng thiệt là có quạ chui vô quả dưa. Tui lấy tay bịt lổ thủng thì nghe trong quả dưa có tiếng đập loạn xạ, quả dưa phập phồng như muốn bay lên. Tui đè lại và để hở lổ thủng, con quạ thấy cửa liền bay ra, tui nhanh tay bắt bọp chết rồi quăng ra đó. Tiếp theo là 2, 3, 5, chục con bay ra tui cứ bắt...bọp, bắt...bọp...đến mỏi cả hai tay. Tui tưởng hết quạ rồi thả tay ra ngồi thở thì bất thình lình một đàn quạ từ trong bụng quả dưa bay ra xô tui bổ chúi, tui ngồi bệt dòm chộ đàn quạ đông đến đen trời vừa bay vừa hoảng hốt quạ...quạ... Ngồi nghỉ cho lại sức tui mới đếm xác quạ được chớn mơi chớn con, số quạ bay trốn ra không biết mấy trăm con mà kể.

     Đó, các ôông chộ ở mô trồng được quả dưa to như dưa hấu nhà tui trồng được không?  

Dưa đỏ mà biết đánh tây

Được tin quân báo cho biết: Địch tập trung quân ứng chiến về càn quét làng Huỳnh Công. Xã đội liền triệu tập cuộc họp khẩn cấp để chống càn.

Vào cuộc họp, xã đội nêu vấn đề : “Với phương châm lấy ít đánh nhiều, lấy yếu đánh mạnh, muốn dành thắng lợi thì phải có mưu trí”. Rứa là xã đội ra lệnh tất cả anh em dân quân phải vận động bà con tập trung dưa đỏ để có kế hoạch sử dụng.

Anh em: “Chưa đánh chắc gì mà xã đội đã cho tập trung dưa để liên hoan rồi đó à?”.

Xã đội: “Mô rứa, ta có ít vũ khí lại ít người, muốn thắng thì phải dùng mưu chớ.”

Xã đội liền ra lệnh : “Nội đêm nay tất cả số bom mình gài trên trận địa sẽ chất hết số dưa đã được huy động lên trên bom rồi đợi lệnh.”

Quả nhiên trời sáng ra, bọn giặc ỷ thế đông ào ạt tiến vào làng. Gần đến trận địa dân quân, bọn giặc nào là Tây trắng, Tây đen như một bầy hổ đói, thấy những đống dưa chất đầy, chúng hùa nhau vô cướp lấy.

Xã đội hô : “Giật” tức thì bom nổ, dưa đổ lẫn với máu giặc vung ra, bãi cát trăng trở thành bãi cát đỏ. Máu giặc thì ít mà dưa đỏ thì nhiều, bọn giặc hốt hoảng nhìn đâu đâu cũng thấy một màu đỏ, tưởng chết nhiều, liền xô nhau đạp chạy, mạnh ai nấy về không dám ngoái đầu nhìn lại nữa.

Trận đó bọn giặc bị mắc mưu, thất bại thảm hại, còn bên ta chỉ phải mất dưa đỏ của bà con.