NGHĨA TÌNH QUẢNG TRỊ: TRUNG TÂM ĐÓN TIẾP THÂN NHÂN LIỆT SỸ

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, dân tộc ta đã viết nên những trang sử hào hùng, oanh liệt và mảnh đất Quảng Trị được lịch sử chọn là nơi ghi dấu những chiến tích lẫy lừng, những địa danh Đường 9, Trường Sơn, Khe Sanh, Thành Cổ, Cồn Tiên, Dốc Miếu hay dòng sông giới tuyến đã mãi mãi khắc sâu, vang vọng đến muôn đời. Để làm nên những chiến công ấy, hàng vạn, hàng vạn người con ưu tú của khắp mọi miền đất nước đã anh dũng hy sinh trên chiến trường Quảng Trị.

Sau chiến tranh, thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước, tỉnh Quảng Trị đã xây dựng 72 nghĩa trang để đưa các anh vào yên nghỉ. Thời kỳ những năm 80-90 của thế kỷ trước, nhiều thân nhân liệt sĩ từ các tỉnh phía Bắc dù khó khăn nhưng cũng đã đến Quảng Trị để tìm kiếm, thăm viếng phần mộ liệt sĩ. Khó có thể kể hết nỗi vất vả của thân nhân thời ấy: đường sá xa xôi, tiền nong, phương tiện thiếu thốn trăm bề nên đa số phải ngủ lại ở các bến xe, ga tàu hoặc ở nhờ nhà dân, đi thăm viếng nghĩa trang phải thuê xe thồ, xe đạp...

Với sự quan tâm của lãnh đạo tỉnh, lãnh đạo Bộ Lao động- TB&XH, năm 1997, Trung tâm đón tiếp thân nhân liệt sĩ tỉnh Quảng Trị được thành lập và tổ chức hoạt động phục vụ nhân dịp kỷ niệm 50 năm ngày Thương binh - Liệt sĩ.

Trung tâm đón tiếp thân nhân liệt sĩ là đơn vị hoạt động mang tính đặc thù bởi nó không đơn thuần là một nhà khách chỉ phục vụ khách đến khách đi mà thực sự là nơi gắn bó tình cảm sâu nặng giữa các gia đình liệt sỹ đến từ khắp mọi miền đất nước với nhân dân Quảng Trị. Thân nhân liệt sỹ đến Quảng Trị được bố trí nơi nghỉ ngơi, ăn uống, có tô tô, xe máy đưa đón đến các nghĩa trang liệt sĩ thăm viếng hoặc đi tìm kiếm phần mộ, được hỗ trợ kinh phí gồm tiền tàu xe, tiền ăn đường khi ra về.

Chụp ảnh lưu niệm với các cựu chiến binh

Thời gian đầu, điều kiện cơ sở vật chất chỉ có một ngôi nhà 3 tầng, có phòng làm việc, bếp ăn và chỉ có 15 phòng nghỉ nên không thể đáp ứng đầy đủ nhu cầu của thân nhân, nhưng đến nay, cơ sở vật chất của đơn vị đã có thêm 2 tòa nhà mới, phương tiện và điều kiện đủ để phục vụ 150-200 thân nhân mỗi ngày. Những năm đầu, bình quân đơn vị đón tiếp khoảng 5.000-6.000 lượt người mỗi năm, tiếng lành đồn xa nên bà con ngày càng đến đông hơn, bình quân những năm gần đây đơn vị đón tiếp khoảng 12.000 lượt người mỗi năm, riêng năm 2011 đã tiếp đón hơn 16.000 lượt thân nhân liệt sỹ đến Quảng Trị.

Thân nhân liệt sĩ đến Quảng Trị đông nhất là vào thời điểm các tháng 4, tháng 6, 7 và tháng 11, 12 trong năm. Vào thời điểm tháng 7 hàng năm, bình quân đơn vị tiếp đón phục vụ đến 600-700 lượt thân nhân mỗi ngày, quá tải gấp 5-6 lần so với năng lực đón tiếp của đơn vị.

Trong những tháng cao điểm đó, từ thủ trưởng đơn vị đến các nhân viên phải tập trung phục vụ nghỉ ngơi, cơm nước, thanh toán chế độ tiền ăn, tàu xe không quản giờ giấc, thiếu giường thì bố trí ghép 2 người/giường, hết giường thì đã có sẵn giường gấp, tấm đệm, chăn màn, chiếu để khi quá tải bố trí cho bà con nghỉ tạm, có như vậy mới lo đủ chỗ nghỉ ngơi cho thân nhân liệt sỹ.

Ngoài công tác tiếp đón thân nhân, hàng năm đơn vị còn phục vụ hàng chục đoàn khách của sở, cán bộ của ngành Lao động- TB&XH các tỉnh, thành phố trong cả nước đến làm việc, thăm viếng các nghĩa trang, các đoàn cựu chiến binh về thăm lại chiến trường xưa...

Uống rượu với CCB- nhạc sỹ Nguyễn Thụy Kha

Đơn vị có bộ phận Lễ tân - Kế toán phối hợp với bảo vệ thường trực cả ngày đêm để đón thân nhân khi lỡ xe tàu đến Quảng Trị vào ban đêm, tiếp đón, thân nhân đến và đi, tiếp nhận hồ sơ tra cứu thông tin liệt sĩ, bố trí phòng nghỉ, báo cơm nước, nhận điện thoại trả lời thân nhân. Bộ phận buồng chăm lo việc nghỉ ngơi cho thân nhân, lau dọn buồng phòng thường xuyên đảm bảo vệ sinh ngăn nắp.

Vất vả nhất là vào dịp lễ 27/7 và các tháng cao điểm, thân nhân đông, có khi phải bố trí ghép 10-12 người chung một phòng, người đông nên khâu vệ sinh, dọn phòng khá phức tạp, đa số bà con thân nhân ở nông thôn nên chưa biết dùng các thiết bị vệ sinh như vòi tắm nóng lạnh, ánh sáng, đồ dùng điện tử trong phòng nên thường xuyên phải hướng dẫn tỉ mỉ cho bà con biết sử dụng. Công việc hàng ngày trực tiếp lao động khá vất vả nhưng chị em vẫn vui vẻ không nề hà, phân công nhau trực theo ca kíp để thân nhân đến là có chỗ nghỉ ngơi chu đáo.

Đơn vị tổ chức bếp ăn với nhà ăn khá khang trang, sạch sẽ phục vụ thân nhân trong thời gian nghỉ lại Quảng Trị. Trong điều kiện khó khăn chung, giá cả thực phẩm leo thang, chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm khá phức tạp... nhưng bộ phận bếp ăn đã phục vụ tận tình, chất lượng bữa ăn đảm bảo, lúc nào cũng có 3-4 món.

Vào các tháng cao điểm, thân nhân đông thì công việc của bộ phận bếp rất vất vả, thường xuyên phải chờ đợi phục vụ thân nhân có khi đến 9-10 giờ đêm. Công tác bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm đặc biệt được chú trọng nên 15 năm qua chưa có sự cố nào xảy ra liên quan đến bữa ăn của thân nhân.

Hàng ngày, đơn vị có bộ phận ô tô, xe máy đưa đón thân nhân đi thăm viếng mộ ở các nghĩa trang liệt sĩ trong tỉnh. Trong các tháng cao điểm, có những ngày lái xe phải vận chuyển liên tục từ 7-8 chuyến đi các nghĩa trang mới kịp phục vụ thân nhân thăm viếng, nhưng vẫn đảm bảo tuyệt đối an toàn cho thân nhân và không có lái xe nào vi phạm Luật Giao thông đường bộ.

Song song với công tác đón tiếp phục vụ thân nhân đi thăm viếng mộ liệt sĩ, đơn vị còn đặc biệt coi trọng công tác giúp đỡ, tư vấn cho các gia đình thân nhân đi tìm mộ liệt sĩ. Phải nói rằng công việc này vô cùng khó khăn phức tạp bởi chiến tranh kết thúc đã lâu, làm sao để có tài liệu tra cứu tìm kiếm thông tin mai táng, quy tập của hàng chục ngàn phần mộ chưa biết tên trong các nghĩa trang? Làm sao có thông tin để trả lời cho thân nhân khi giấy tờ của thân nhân chỉ còn tờ giấy báo tử ghi nơi hy sinh tại Mặt trận phía Nam, trong khi Bộ Quốc phòng gần đây mới có chủ trương giải mã các ký hiệu, phiên hiệu đơn vị? Nhiều gia đình không biết hỏi ai, không thể biết liệt sĩ đã từng chiến đấu hy sinh ở chiến trường nào và tìm mộ người thân mình ở đâu.

Đồng cảm với tâm tư nguyện vọng của thân nhân, mong muốn giúp đỡ thân nhân sớm tìm được phần mộ hoặc ít ra cũng tìm được nơi hy sinh, nơi mai táng ban đầu của liệt sĩ, thủ trưởng đơn vị đã dày công liên hệ kết nối thông tin từ các cơ quan chính sách quân đội như các Quân khu, Quân đoàn, các Sư đoàn và Bộ Chỉ huy quân sự các tỉnh, thành phố.

Bên cạnh đó, một nguồn thông tin rất quý giá cần được khẩn trương tìm hiểu là từ các cựu chiến binh- những nhân chứng sống từng trực tiếp tham gia chiến đấu, từng mai táng liệt sĩ để tìm kiếm tài liệu lưu trữ, ghi chép tư liệu về các chiến dịch, các trận đánh cụ thể theo lịch sử của đơn vị, đồng thời tìm hiểu công tác quy tập mộ của các đơn vị quân đội, của địa phương để kết nối giúp đỡ thân nhân nhằm giảm thiểu khó khăn cho thân nhân trong việc tìm kiếm.

Với sự cố gắng nghiên cứu tìm hiểu thông tin, hàng năm đơn vị đã giúp được hàng trăm gia đình biết nơi hy sinh, nơi mai táng ban đầu của liệt sĩ không chỉ ở chiến trường Quảng Trị mà còn hướng dẫn thân nhân tìm thông tin liệt sỹ ở các chiến trường khác như Tây Nguyên, các tỉnh miền Trung, miền Đông- Tây Nam bộ, chiến trường Lào...

Gần hai mươi năm hoạt động phục vụ thân nhân liệt sỹ, quãng thời gian không dài nhưng cũng đủ để minh chứng những tình cảm ân tình sâu đậm của cán bộ, viên chức của đơn vị đối với thân nhân liệt sĩ qua những việc làm cụ thể. Ghi nhận những công sức đóng góp đó, tập thể cán bộ, viên chức đơn vị đã vinh dự đón nhận bằng khen của Thủ tướng Chính phủ và hàng năm được UBND tỉnh, Bộ LĐ- TB&XH tặng bằng khen.

Với tất cả tấm lòng biết ơn sâu sắc, mong góp phần đền đáp sự hy sinh cao cả của các anh hùng- liệt sĩ cũng như mong muốn làm vơi bớt nỗi đau của các thân nhân, cán bộ, viên chức Trung tâm đón tiếp thân nhân liệt sĩ nguyện cố gắng làm hết sức mình để tiếp đón, phục vụ thân nhân liệt sĩ đến với Quảng Trị ngày càng chu đáo hơn, góp phần nhỏ bé của mình trong việc thực hiện chính sách của Đảng và Nhà nước đối với thân nhân liệt sĩ, thể hiện tính nhân văn cao cả, đạo lý truyền thống “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt Nam.

NGUYỄN MINH HOÀN
Giám đốc TT đón tiếp Thân nhân Liệt sỹ tỉnh Quảng Trị